ΠΟΝΟΣ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ: Α. Οδονταλγία λόγω Πολφικής Βλάβης (Πολφικός Πόνος) .

      

       Εισαγωγή

Εικ.1. Ανατομία του Δοντιού

Ο πολφός είναι  το εσωτερικό όργανο του δοντιού το οποίο βοηθάει στην δημιουργία- κατασκευή και ανάπτυξη  των δοντιών μέχρι να τελειώσει η ανάπτυξη της ρίζας . Εν συνεχεία δίνει “αίσθηση” στο δόντι . Δηλ. μέσω του πολφού αντιλαμβανόμαστε το κρύο , το ζεστό , ιδιαίτερα στις ακρότητες τους , ώστε ν’ αποφεύγουμε τις υπερβολές.

Σε περίπτωση πού η  τερηδόνα προσβάλει την ακεραιότητα του και όσο προχωράει η βλάβη, τότε   μας δίνει όλο και περισσότερα κλινικά συμπτώματα που μας  δείχνει ότι κάτι δεν πάει καλά . Το κυριότερο σύμπτωμα είναι κατ’ αρχάς η «ευαισθησία» στο κρύο και όσο προχωράει η βλάβη η «ευαισθησία»  στο ζεστό, υπό μορφή πόνου άλλοτε άλλου χρόνου  και έντασης.

Κύριο χαρακτηριστικό η διάρκεια του πόνου που όσο πιο μεγάλη είναι, τόσο πιο μεγάλη , βαθιά και σοβαρή είναι η βλάβη.

Αν η βλάβη δεν αντιμετωπισθεί με πλήρη και οριστική θεραπεία τότε ο πολφός νεκρώνεται , η αντοχή του δοντιού λόγω της μεγάλης καταστροφικής βλάβης της τερηδόνας ελαχιστοποιείται , το δόντι σπάει και στο τέλος καταστρέφεται πλήρως με τελική κατάληξη την εξαγωγή του.

Η νέκρωση του πολφού έχει σαν αποτέλεσμα την σύντομη  δημιουργία ακρορριζικού αποστήματος , οπότε δημιουργούνται άλλου είδους προβλήματα που έχουν   σχέση πλέον με μικρόβια , μολύνσεις , νεκρώσεις και γενικά σοβαρότερα προβλήματα .

Ο πόνος είναι ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά.

Ο ουδός του πόνου σε κάθε άνθρωπο είναι διαφορετικός . Δηλ. ο ουδός του πόνου είναι μια «βαλβίδα» η οποία είναι «ρυθμισμένη» σε ένα «μέγεθος» πόνου πάνω από την οποία ο συγκεκριμένος άνθρωπος τον αισθάνεται και αντιδρά.

 Σε άλλους η βαλβίδα αυτή είναι ρυθμισμένη χαμηλά και σε άλλους είναι ρυθμισμένη ψηλά, Έτσι υπάρχουν άνθρωποι που με το παραμικρό παραπονούνται  για ένα δόντι που τους ενοχλεί και ορισμένοι άλλοι έχουν κατεστραμμένα δόντια και μέχρι τότε δεν έχουν πάρει «μυρωδιά».

Αυτή η «βαλβίδα» ανάλογα που είναι ρυθμισμένη έχει τα καλά του και τα κακά του.

Εικ.2 .Στάδια τερηδόνας.

Όταν είναι ρυθμισμένη ψηλά , δεν ενοχλείσαι συχνά και με το παραμικρό  αλλά αν δεν ακολουθείς προληπτικά μέτρα , συνήθως χάνεις τα δόντια σου η πάς στον οδοντίατρο όταν είναι αργά.

Όταν είναι ρυθμισμένη χαμηλά ναι μεν συνέχεια ενοχλείσαι από μικρά και μεγάλα πονάκια αλλά έχει σαν αποτέλεσμα να σπρώχνεσαι με το ζόρι στον Οδοντίατρο και έτσι γλυτώνουν την πλήρη καταστροφή.

Η τερηδόνα έχει 3 στάδια ανάλογα με το βάθος της και ο πολφικός πόνος εμφανίζεται στα 2 τελευταία στάδια . 

Α΄     στάδιο Τερηδόνας

Η τερηδόνα στην αρχή (Α’ στάδιο) όσο ευρίσκεται στην στιβάδα της αδαμαντίνης (σμάλτο) δεν πονάει και γενικώς δεν δίνει συμπτώματα.

Συνήθως εμφανίζεται με μικρά μαύρα στίγματα η με αλλαγή χρώματος στα βοθρία και στις αύλακες του δοντιού ή ανάμεσα στα δόντια , η  στον αυχένα του δοντιού. ανακαλύπτεται  δε συνήθως από τον οδοντίατρο. 

Εικ. 3.  Τερηδονες σε αρχικό στάδιο και εφαρμογή sealants

Αναλόγως την εκτίμηση της σοβαρότητα της βλάβης αφήνεται για έμφραξη στο μέλλον, δίδεται οδηγίες για χρήση φθοριούχου  διαλύματος και οδοντόκρεμας και έλεγχο ανά εξάμηνο.

Αν  εκτιμηθεί ότι η έκταση και το βάθος της  βλάβης είναι αρκετά βαθιά και πλησιάζει η περνάει το όριο αδαμαντίνης – οδοντίνης τότε η βλάβη αποκαθίσταται με αφαίρεση της τερηδόνας και Οδοντική έμφραξη ή στην καλύτερη περίπτωση με ρευστή ρητίνη τύπου Sealants..

Β΄  στάδιο Τερηδόνας - Πολφικός Πόνος α’ στάδιο  (Ευαισθησία)

Στο Β΄ στάδιο  της βλάβης , η  τερηδόνα εισβάλλει στην Οδοντίνη και μετά από ορισμένο βάθος , δίνει ήπια κατ’ αρχάς συμπτώματα όπως ευαισθησία στο κρύο , στο ζεστό και στο γλυκό  και όσο πλησιάζει στον πολφό τα συμπτώματα αυξάνουν (διάρκεια, συχνότητα και ένταση )

Η λύση είναι προσφυγή στον Οδοντίατρο με συνήθη λύση του προβλήματος την αφαίρεση της τερηδόνας του υπαιτίου δοντιού και την έμφραξη του .

Β΄  στάδιο Τερηδόνας - Πολφικός Πόνος β’ στάδιο  (Υπεραιμία)

Σε περιπτώσεις  όπου η τερηδόνα έχει προχωρήσει αρκετά σε βάθος  και πλησιάζει τον πολφό τότε παρουσιάζεται υπεραιμία στον πολφό με ανάλογα συμπτώματα  πχ σε τερηδόνες μετρίου βάθους ο πόνος είναι οξύς , στιγμιαίος και παροδικός. Στον  πόνο αυτό , συνήθως , εντοπίζεται το υπαίτιο δόντι.

Στο στάδιο αυτό η λύση είναι προσφυγή στον Οδοντίατρο για την αφαίρεση της τερηδόνας του υπαιτίου δοντιού ,την τοποθέτηση φαρμάκων για την ηρέμηση του δοντιού και την απαλλαγή από τον πόνο και εν συνεχεία τη έμφραξη του .
Προσωρινή λύση :Η αποφυγή των ερεθιστικών τροφών -ποτών πχ κρύων, ζεστών , γλυκών κλπ

Γ΄  στάδιο Τερηδόνας -2.  Πολφικός Πόνος γ΄ στάδιο (Οξεία φλεγμονή)

Στο τρίτο στάδιο η τερηδόνα έχει ακουμπήσει τον πολφό  και τα μικρόβια έχουν μολύνει τον πολφό .

Σε περίπτωση  όπου η μόλυνση είναι βαρεία  όπως στις οξείες φλεγμονές , ο πόνος είναι από οξύς ,έντονος έως ανυπόφορος , συνεχής και βασανιστικός .

Τελικό  αποτέλεσμα,  εάν δεν υπάρξει έγκαιρος παρέμβαση του Οδοντιάτρου , είναι η  νέκρωση του πολφού.

Ο πόνος αυτός έχει αντανάκλαση σε άλλα δόντια η και άλλα ανατομικά στοιχεία του ίδιου συστοίχου ημιμορίου του προσώπου.

Σε πάρα πολλές περιπτώσεις η βαρύτητα της φλεγμονής και μόλυνσης του πολφού οδηγεί στην ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση ) του δοντιού για την οριστική λύση του προβλήματος.

Εικ.4 Απονεύρωση σε βαθειά τερηδόνα με νέκρωση του πολφού

Παρατηρείται ότι σε δόντια που έχουν εμφραχθεί στο στάδιο αυτό (Οξείας φλεγμονής) χωρίς ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση)  και η φλεγμονή – μόλυνση ήταν προχωρημένη,  τότε ο πόνος σε πολλές περιπτώσεις επανέρχεται και στο τέλος το δόντι νεκρώνεται.

Γι’ αυτό ο ασθενής δεν πρέπει ν’ αντιδρά σε περίπτωση που ο Οδοντίατρος αποφασίζει , για οριστική λύση του προβλήματος, την  ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση)  του Υπαιτίου δοντιού.
Λύση στην περίπτωση ειναι η ταχύτερη προσφυγή στην βοήθεια του Οδοντιάτρου για οριστική λύση.
Προσωρινή λύση: Λήψη Αναλγητικών , αντιφλεγμονωδών ΄η αντιβιοτικών μετά  από συνεννόηση με τον Οδοντίατρο μέχρι την επίσκεψη στο Οδοντιατρείο.

Συμπέρασμα

Τα δόντια όταν φλεγμαίνουν στον πολφό (πολφικός πόνος) ,δημιουργούν έντονο και οξύ πόνο. Ο πόνος αυτός  τις περισσότερες  φορές αντανακλάει σε άλλα δόντια και περιοχές στο στόμα άσχετες με την θέση  του πάσχοντος δοντιού.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα  την σύγχυση και του ασθενούς αλλά και του θεράποντος διότι τα υποκειμενικά συμπτώματα σχεδόν πάντοτε δεν συμπίπτουν με τα κλινικά αποτελέσματα . Αυτό δυσκολεύει την διάγνωση οδηγώντας μερικές φορές σε ανεπανόρθωτα λάθη.

Η υπομονή , η ενδελεχής κλινική εξέταση  , η χρήση όλων των τεχνικών διαθεσίμων μέσων και η καλή συνεργασία Οδοντιάτρου και Ασθενούς θα δώσουν το καλύτερο αποτέλεσμα και ως προς  την άρση του πόνου αλλά και ως προς  την θεραπεία του υπαιτίου δοντιού.

Σχηματική απεικόνιση της Αντανάκλασης του πολφικού πόνου των δοντιών

Στην συνέχεια δίνονται οι αντανακλάσεις του πολφικού πόνου σε άλλα δόντια ή σε αλλά ανατομικά μόρια όπως το αυτί , το μάτι , το μέτωπο, τον κρόταφο, τόν τράχηλο- λάρυγγα, την  γωνία της κάτω γνάθου  κλπ

Πολλά από αυτά ,είναι πολύ μακριά από τα υπαίτια δόντια και δυσκολεύει την διάγνωση ειδικά αν η βλάβη δεν είναι εμφανής.

Σχηματική απεικόνιση με τα  Ανατομικά στοιχεία αντανάκλασης  σε πολφικό πόνο των δοντιών .

Εικ.1. Περιοχές αντανάκλασης του πολφικού πόνου των δοντιών

Οι περιοχές Αντανάκλασης του Πολφικού Πόνου είναι οι εξής:

1.     Γένειο (Περιοχή Ριζών Προγομφίων)

2.     Περιοχή Σώματος Κάτω Γνάθου

3.     Περιοχή του κλάδου της Κάτω Γνάθου

4.     Περιοχή της Γωνίας της Κάτω Γνάθου

5.     Περιοχή του αυτιού.

6.     Περιοχή του σώματος της Άνω Γνάθου

7.     Περιοχή της Ρινικής Κόγχης

8.     Περιοχή της  Οφθαλμικής κόγχης (Μάτι)

9.     Περιοχή Μετώπου πάνω από το μάτι

10. Περιοχή του Κροτάφου

11.Περιοχή του Λάρυγγα

Σε ορισμένες περιπτώσεις ορισμένα σημεία είναι κοινό σημείο αντανάκλασης διαφορετικών δοντιών , οπότε μόνο μια πολύ προσεκτική κλινική εξέταση μπορεί να δώσει  ακριβή διάγνωση .

1.                                     Αντανάκλαση του πολφικού πόνου των Άνω Δοντιών

Εκ των Άνω Τομέων 

Εκ του Άνω Κυνόδοντος

Εκ των Ανω Προγομφίων και Α Ανω Γομφίου

Εκ του Β και Γ Άνω Γομφίου

Εκ του Ά Άνω  Γομφίου

Εκ των Άνω Προγομφίων

2.                                     Αντανάκλαση του πολφικού πόνου των Κάτω  Δοντιών

Εκ των Κάτω πρόσθιων δοντιών ( Τομέων και Κυνοδόντων)

Εκ των Α και Β Κάτω Γομφίων 

Εκ του Γ Κάτω Γομφίου 

Εκ των  Κάτω Γομφίων 

Εκ των Κάτω Προγομφίων 

Κριτσωτάκης Σταύρος

Χειρ. Οδοντίατρος DDS ΕΚΠΑ

           Κριτσωτάκη Μαρία Ειρήνη
Φοιτ. Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Υ.Γ. Στην επόμενη ανάρτηση θα γίνει ανάλυση των πιθανών πολφικών πόνων σε μία περιοχή πόνου . πχ Αυτί :Πιθανά Σημεία  από τα οποία μπορεί να προέρχεται ο πόνος οι 2 ανω πισω γομφίοι και οι κάτω γομφίοι.