ΜΑΓΙΑ

Οι Μάγιας ήταν ένας ειρηνικός λαός με πολύ ανεπτυγμένο πολιτισμό που κατοικούσαν στην χερσόνησο Γιουκατάν, καθώς και τη σημερινή Γουατεμάλα και την Ονδούρα. Η ιστορία του έθνους άρχισε περίπου το 2500 π.Χ., αλλά ο πολιτισμός άκμασε περίπου από το 300 μ.Χ. μέχρι περίπου 900 μ.Χ.

Μεταξύ των άλλων είχαν αναπτύξει την μεταλλουργία και ειδικώς στην κατεργασία χρυσού , αργύρου και χαλκού καθώς επίσης την κατεργασία πολυτίμων και ημιπολύτιμων λίθων.

Παρά αυτές τις δεξιότητες που είχαν , δεν εκτελούσαν οδοντιατρικές θεραπείες και αποκαταστάσεις.

Είχαν αναπτύξει μια δεξιότητα διακόσμησης των δοντιών με την προσθήκη ενθέτων μικρών ημιπολύτιμων λίθων στις επιφάνειες των προσθίων δοντιών .

Αυτές οι δεξιότητες που ανεπτύχθησαν  στα δόντια ήταν  για φυλετικούς, αισθητικούς , τελετουργικούς  ή  θρησκευτικούς λόγους. 

Επίσης πίστευαν ότι με την προσθήκη αυτών των ημιπολύτιμων λίθων στα δόντια τους αυξανόταν η πνευματικότητα και επομένως η δυνατότητα επικοινωνίας με τους θεούς!

Η διαδικασία που ακολουθούσαν ήταν η εξής:

Δημιουργούσαν μικρές κοιλότητες όσο το μέγεθος των πετραδιών με αυτοσχέδια υποτυπώδη  τρυπάνια τα οποία  κινούνταν με περιδίνηση με τα χέρια ή  μέσω ενός σχοινιού όπως διακρίνεται στην φωτογραφία.

Η μύτη του τρυπανιού ήταν από οψιανό (η οψιδιανός) και ως λειαντικό μέσο σκόνη χαλαζία αναμεμιγμένης με νερό.

Με τον τρόπο αυτό σχηματιζόταν μια μικρή τρύπα στην εξωτερική (χειλική) επιφάνεια της αδαμαντίνης (σμάλτο) ως επί το πλείστον των προσθίων δοντιών. Η τρύπα αυτή ηταν ανάλογη της διαμέτρου και του μεγέθους της πολύχρωμης πέτρας.

Αυτά τα ένθετα μικρών εγχρώμων ημιπολύτιμων  λίθων ήταν από διάφορα ορυκτά, όπως:

·        Σιδηροπυρίτης (θειούχος σίδηρος) με χρώμα χρυσό.

·        Αιματίτης (Οξείδιο του τρισθενούς σιδήρου  -γνωστή και ως η πέτρα του αίματος) με χρώμα κιτρινέρυθρη η αιματέρυθρη .

·        Τυρκουάζ (ένυδρο φωσφορικό άλας του αργιλίου και του χαλκού,) με χρώμα γαλαζοπρασινο.

·        Χαλαζίας (οξείδιο πυριτίου)με πολλά χρώματα όπως Ιώδες , Κίτρινο , Σκούρο καφέ , μελανόφαιο , Πρασινωπό, Διάφανό, ρόζ.

·        Σερπεντίνης (πολύμορφα πυριτικά ορυκτά) με χρώμα Ελαιοπράσινο, κίτρινο ή χρυσοκίτρινο, καστανό, μαύρο, η λευκό.

·        Νεφρίτης (Ασβέστιο του μαγνησίου και του πυριτίου)με χρώμα σκούρο πράσινο (μερικές φορές κίτρινο-καφέ ή λευκό) και

·        Κιννάβαρις (θειούχος υδράργυρος) με κόκκινο χρώμα.

Εν συνεχεία γινόταν η τοποθέτηση και η συγκόλληση των ενθέτων μ’ ένα είδος κόλλας- τσιμέντου από φωσφορικό ασβέστιο, φυσικές ρητίνες και σκόνη από οστά. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή η κόλλα ήταν τόσο ισχυρή η οποία έχει αντέξει χιλιάδες χρόνια μέχρι τώρα.

Ένας άλλος τρόπος διακόσμησης των δοντιών ήταν η δημιουργία εντομών, εγκοπών, αυλακώσεων  και  αναγλύφων  στα πρόσθια δόντια  με τέτοιο τρόπο ώστε να ταιριάζουν επακριβώς τα πάνω με τά κάτω δόντια.

Έχουν ταυτοποιηθεί περισσότερα από πενήντα τέτοια διαφορετικά μοτίβα .

Η διαδικασία αυτή της τοποθέτησης των διακοσμητικών λίθων η της διακοσμητικής λάξευσης , γινόταν σε ζωντανά δόντια και βέβαια επειδή η διαδικασία ήταν επώδυνη θα χρησιμοποιούσαν κάποιο τοπικό αναισθητικό με βάση διάφορα βότανα ώστε να αμβλυνθεί ο πόνος.

Σίγουρα οι “οδοντίατροι” της εποχής γνώριζαν την ανατομία των δοντιών ώστε ήξεραν που να τρυπήσουν και που να κόψουν και πόσο βαθιά ώστε να μην πειράξουν τον πολφό , να μην  σπάσει το δόντι , να μην  δημιουργήσουν μόλυνση και να μην απολεσθεί το δόντι.

Αυτό βέβαια δεν απέκλεισε τις περιπτώσεις δημιουργίας νεκρώσεων σε δόντια και επομένως διαφόρων μορφών ακρορριζικών αλλοιώσεων όπως έχει αποδειχθεί από τα αρχαιολογικά ευρήματα.

Τα πιο πάνω είναι αποτελέσματα πρόσφατης ανάλυσης χιλιάδων δοντιών που εξετάσθηκαν  στις συλλογές του Εθνικού Ινστιτούτο Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Μεξικού και του Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας και Ιστορίας της  Ονδούρας.

 Χαρακτηριστικό το κρανίο του ένατου αιώνα μ.Χ πού βρέθηκε στην περιοχή Τσιάπας  του Μεξικού με πολλά ένθετα νεφρίτη και τυρκουάζ , όπως επίσης και τα κρανία που βρέθηκαν στην περιοχή Copan της Ονδούρα .

Μία επίσης χαρακτηριστική και ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι αυτή της αντικατάστασης η επικάλυψη δοντιών η προσθήκη απολεσθέντων δοντιών με δόντια από άλλους ανθρώπους η από ζώα.

Οι Ίνκας και Αζτέκοι δεν διακοσμούσαν τα δόντια τους αλλά είχαν συνειδητοποιήσει την θεραπευτική αξία διαφόρων βοτάνων , ειδικά της ρητίνης ενός δένδρου του Περού,  σε περιπτώσεις πόνων στο στόμα. Επίσης τα χρησιμοποιούσαν  για θεραπευτικούς λόγους στα ούλα .

Επίσης σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν χρησιμοποιούσαν τον καυτηριασμό σαν θεραπευτικό μέσο σε περιπτώσεις φλεγμονών των ούλων.

Μαρία Ειρήνη Κριτσωτάκη

Χειρ. Οδοντίατρος 

DDS ΕΚΠΑ