ΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΝΑΡΘΗΚΕΣ. / ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΟΙ ΝΑΡΘΗΚΕΣ ΔΟΝΤΙΩΝ / ΝΑΡΘΗΚΕΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

Αθλητικοί Νάρθηκες/ Νάρθηκες Στόματος / Προστατευτικοί Νάρθηκες Δοντιών

Αθλητικές Δραστηριότητες και ατυχήματα στην περιοχή του στόματος.

Στις μέρες μας, όλο και μεγαλύτερος αριθμός παιδιών και ατόμων διαφόρων ηλικιών συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες , με προφανή οφέλη για τη σωματική και ψυχική τους υγεία.

Μια σειρά από μελέτες έδειξαν ότι ο κίνδυνος τραυματισμού των δοντιών, του προσώπου αλλά και όλου του κρανίου στη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων , είναι ιδιαίτερα σημαντικός,  κυρίως όταν έρχονται οι αθλούμενοι σε άμεση επαφή (Basket ball, ποδόσφαιρο, πολεμικές τέχνες, Boxing κλπ)  ή χρησιμοποιούν εξαρτήματα όπως μπάλες, ρακέτες , μπαστούνια κ.α.

 Ο τραυματισμός  είναι επίσης  μεγάλος σε περιπτώσεις αυξημένου κινδύνου πτώσης όπως στο scate board ,στην  ενόργανη γυμναστική, την ποδηλασία. ιδιαίτερα αυτής του βουνού κλπ

Έρευνες έχουν δείξει τον αυξημένο κίνδυνο οδοντικών τραυματισμών των ατόμων αυτών, ανεξαρτήτως ηλικίας , φύλου και επιπέδου άσκησης, τόσο στις αθλοπαιδιές όσο και σε οργανωμένες ή ανοργάνωτες αθλητικές δραστηριότητες. 

Έχει υπολογιστεί ότι πάνω από 90 % των παιδιών θα υποστούν κάποιο τραυματισμό στην ευρύτερη περιοχή του προσώπου.

Οι καταγεγραμμένοι τραυματισμοί κατά την άθληση αποτελούν το 10-39% του συνόλου των οδοντικών τραυματισμών στα παιδιά  και πλήττουν κυρίως τις ηλικίες 7-11 ετών.

 Οι αθλητές που δεν φορούν αθλητικό νάρθηκα κινδυνεύουν 60 φορές περισσότερο να κτυπήσουν τα δόντια τους.

 Το κόστος θεραπείας ενός απολεσθέντος μονίμου δοντιού  και δια βίου παρακολούθησης του ασθενούς έχει υπολογιστεί στα $5.000-20.000  και φυσικά δεν συμπεριλαμβάνονται ο πόνος, οι ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις, καθώς επίσης η απώλεια εργατοωρών του ασθενούς και των οικείων του.

Πρόληψη τραύματος Δοντιών-Άνω Γνάθου.

 Σαν συμπέρασμα των πιο πάνω, πρέπει να θεωρείται αυτονόητη η χρήση των κατάλληλων μέσων προστασίας από τραυματισμό, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι ενδοστοματικοί αθλητικοί νάρθηκες.

Αθλητικοί νάρθηκες, νάρθηκες στόματος ή προστατευτικά των δοντιών  είναι διαφορετικά ονόματα για το ίδιο πράγμα: Είναι  μια συσκευή που φοριέται πάνω από τα δόντια και σε συνδυασμό με άλλα μέσα προστασίας της κεφαλής είναι απαραίτητοι σε κάθε αθλητική ή φυσική δραστηριότητα, ακόμη και αν αυτή δεν θεωρείται καταρχάς επικίνδυνη και προστατεύουν όχι μόνο τα δόντια και τα ούλα αλλά και τις γνάθους των αθλουμένων από πιθανό κάταγμα κατά την διάρκεια της αθλητικής δραστηριότητας.

Ο προστατευτικός Νάρθηκας δεν προστατεύει μόνο τα δόντια . τα ούλα και τα χείλη των αθλουμένων αλλά αμβλύνει και τις εξασκούμενες δυνάμεις , κατά την στιγμή του κτυπήματος η της πτώσης τόσο στην κάτω γνάθο , στην άρθρωση της κάτω γνάθου αλλά και σ’ όλο το κρανίο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα  την μείωση των κακώσεων στα οστά και τα μαλακά μόρια αλλά και στον εγκέφαλο.

Αθλητικές Δραστηριότητες με υποχρεωτική χρήση Ναρθήκων.

Η Αμερικανική Οδοντιατρική Ομοσπονδία προτείνει στα πιο κάτω αθλήματα και δραστηριότητες υποχρεωτική χρήση ναρθήκων.

1. Αθλήματα με μεγάλη πιθανότητα  επαφή / σύγκρουση

·                Μπάσκετ

·                Ποδόσφαιρο

·                Αμερικάνικο ποδόσφαιρο

·                Ράγκμπι

·                Handball

·                Βόλεϊ

·                Πολεμικές τέχνες

·                Πυγμαχία

·                Extreme sports

·                Χόκεϊ επί χόρτου

·                Χόκεϊ επί πάγου

·                Water polo

·                Πάλη

·                Ρακέτες

2. Αθλήματα με  πιθανότητα πτώσης / σύγκρουσης

·                Ποδηλασία πίστας

·                Ποδηλασία βουνού

·                Ιππικά αγωνίσματα

·                Αθλήματα στίβου

·                Ακροβατικά

·                Γυμναστική

·                Inline skating

·                Σφαιροβολία

·                Skateboarding

·                Αλεξίπτωτο

·                Ελεύθερη πτώση

·                Softball

·                Σκουός

·                Άρση Βαρών

·                Surfing

·                Motocross. 

Σημειωτέον ότι στις ΗΠΑ αλλά και σε  άλλες χώρες, σε ορισμένα επαγγελματικά πρωταθλήματα και σε ορισμένα αθλήματα όπου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος τραυματισμού , η χρήση των εξατομικευμένων ναρθήκων είναι υποχρεωτική , ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο οι τραυματισμοί.

Είδη Ενδοστοματικών Αθλητικών Προστατευτικών Ναρθήκων

Α. Προκατασκευασμένοι 

Αυτός ο τύπος είναι η πιο οικονομική επιλογή και έρχεται προ-σχηματισμένος και έτοιμος να φορεθεί και δεν επιδέχονται καμία προσαρμογή.

Υπάρχουν διαθέσιμοι στο εμπόριο, σ’ ένα μέγεθος , η εφαρμογή τους όμως δεν είναι καλή, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάποσής τους. Δυστυχώς, δεν εφαρμόζουν πολύ καλά και δημιουργούν τα μεγαλύτερα προβλήματα δυσανεξίας. Τι περισσότερες φορές ο νάρθηκας είναι ογκώδης, μπορεί να προκαλεί τάση για εμετό και δυσχεραίνει  την αναπνοή και την ομιλία διότι συγκρατούνται στην θέση τους με το συνεχές δάγκωμα.

Β. Μερικώς προσαρμοζόμενοι

 Κυκλοφορούν και αυτοί στο εμπόριο.

Μπορούν να αγοραστούν σε πολλά καταστήματα αθλητικών ειδών, και προσφέρουν καλύτερη εφαρμογή από έναν έτοιμο νάρθηκα.

Διαμορφώνονται στο στόμα, με θέρμανση ( βράσιμο σε νερό)  του θερμοπλαστικού  υλικού και δάγκωμα, για να προσαρμοστεί στα δόντια .Α ν τους προτιμήσετε , ακολουθήστε τις οδηγίες προσεκτικά για να αποφύγετε τη δημιουργία ενός νάρθηκα που δεν θα εφαρμόζει σωστά.

Αυτός ο τύπος νάρθηκα είναι καλύτερος από τον έτοιμο , αλλά δεν έχει τόσο καλή εφαρμογή και επομένως δεν έχει την άνεση και αποτελεσματική προστασία που προσφέρει  ο κατά παραγγελία νάρθηκας. Και αυτοί όμως δεν έχουν την ιδανική εφαρμογή, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν τα ίδια προβλήματα (σε μικρότερο βαθμό) με τους προκατασκευασμένους.

Γ. Οδοντιατρικοί νάρθηκες 

 Κατασκευάζονται από τον οδοντίατρο και προσαρμόζονται απόλυτα στο στόμα του ασθενούς. Αυτός ο τύπος είναι εξατομικευμένος μετά από αποτύπωμα  στο ιατρείο του οδοντιάτρου σας και εν συνεχεία κατασκευή του σε  ένα επαγγελματικό οδοντοτεχνικό εργαστήριο.

Δεν αποτελεί έκπληξη, το ότι παρέχουν την πιο άνετη εφαρμογή και την καλύτερη προστασία. Το αποτέλεσμα δεν συγκρίνεται με τίποτα σε σχέση με τους νάρθηκες του εμπορίου,

Επειδή εφαρμόζουν καλύτερα κι έχουν καλύτερη αίσθηση, οι περισσότεροι αθλητές προτιμούν προστατευτικούς νάρθηκες οδοντοστοιχίας κατά παραγγελία. Ωστόσο, είναι ο πιο ακριβός τύπος.

Η διαφορά όμως στο κόστος δεν είναι τόσο μεγάλη , σε σχέσει με τα πλεονεκτήματα τους, ώστε να προτιμώνται αυτοί του εμπορίου. 

Οι νάρθηκες καλύπτουν συνήθως τα πάνω δόντια και έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν τα δόντια από σπασίματα, κόψιμο στα χείλη και άλλους τραυματισμούς του στόματός σας.

Ο Οδοντίατρος επίσης θα λάβει υπ ΄οψιν του ιδιαιτερότητες του στόματος όπως π.χ. προτάξεις δοντιών , κινητικότητα δοντιών, γέφυρες κλπ και θα προτείνει έναν προστατευτικό νάρθηκα ειδικά κατασκευασμένο για να προστατεύει αυτά  τα δόντια αποτελεσματικά.

Εάν φοράτε σιδεράκια ή έχετε προσθετικές αποκαταστάσεις στα δόντια σας (όπως γέφυρα) στην κάτω γνάθο , ο οδοντίατρος θα σας σχεδιάσει έναν ανάλογο και αποτελεσματικό νάρθηκα.

Σχόλιο

               Σύμφωνα με τα συμπεράσματα Διεθνών συνεδρίων η αποτελεσματικότητα των ναρθήκων που πουλιούνται στα καταστήματα Αθλητικών ειδών είναι αμφιβόλου ποιότητας και αποτελεσματικότητας . Δίνουν την ψευδαίσθηση  της προστασίας αλλά πολύ εύκολα “διαλύονται” σε περιπτώσεις έντονης δοκιμασίας μετά από δυνατό κτύπημα η πτώση , πολλές φορές με πολύ δυσάρεστα αν όχι καταστροφικά αποτελέσματα.

Επί πλέον προτείνεται η διακοπή της προώθησης αυτών των τύπων από τους οδοντιάτρους και αυστηρούς ελέγχους ποιότητας και προδιαγραφών των πωλουμένων προκατασκευασμένων και μερικώς προσαρμοζόμενων ναρθήκων  στα καταστήματα αθλητικών ειδών.

 Υλικό και τρόπος κατασκευής των οδοντιατρικών ναρθήκων

Κατ’ αρχάς ο Οδοντίατρος παίρνει ένα αποτύπωμα των γνάθων γρήγορα και απλά, χωρίς αναισθησία και ενόχληση σας. Διαδικασία που διαρκεί λίγα λεπτά.

Τα αποτυπώματα αυτά στέλνονται σε ειδικό Οδοντοτεχνικό εργαστήριο όπου δημιουργούνται με σκληρή γύψο τα εκμαγεία των δύο γνάθων .

 Οι οδοντιατρικοί νάρθηκες κατασκευάζονται από ειδικό θερμοπλαστικό υλικό που διαμορφώνεται με πρεσάρισμα εν κενώ , πάνω στο εκμαγείο της άνω γνάθου του αθλουμένου.

Το πάχος του υλικού (2mm - 5mm) και ο αριθμός των στρώσεων προσδίδουν την αντοχή που θέλουμε στον νάρθηκα.

Μπορεί, αν είναι αναγκαίο , με εδικές τεχνικές να δημιουργηθούν – προστεθούν ζώνες διασποράς ενέργειας ή σημεία αυξημένης αντοχής.

Αφού διαμορφωθούν κατάλληλα ( σε συνδυασμό με την κάτω γνάθο ) , γυαλίζονται και αποστέλλονται στον Οδοντίατρο.

Ο Οδοντίατρος σ ένα νέο ραντεβού, ελέγχει την καλή εφαρμογή του νάρθηκα στο στόμα  , διορθώνεται αν χρειασθεί , δίνονται οδηγίες συντήρησης και παραδίδεται στον αθλούμενο μέσα στο κουτί φύλαξης του.

Χαρακτηριστικά

Διακρίνονται 5 τύποι ( junior, Ελαφρύς τύπος  , Μέτριος  τύπος, Βαρέως τύπου , Επαγγελματικού  βαρέως τύπου) αναλόγως την αντοχή τους σε κτυπήματα η σε πτώσεις που έχει σχέση με την ενίσχυση του υλικού από το οποίο είναι κατασκευασμένο καθώς και από την σχεδίαση τους.

·     Κάθε άθλημα χρειάζεται τον δικό του τύπο νάρθηκα .

·      Οι νάρθηκες θα πρέπει να είναι ελαστικοί ώστε να περιβάλλουν όσο το δυνατόν καλύτερα τα δόντια καί να δίνουν άνεση σ αυτόν που τα φοράει .

·     Η επιφάνεια τους πρέπει να είναι λεία, χωρίς προεξοχές  και γωνίες που μπορεί να πληγώσουν τα ούλα, τα χείλη ή τα μάγουλα του χρήστη.

·     Να είναι αρκετά ισχυροί ώστε να προστατεύουν την γνάθο και τα δόντια από πιθανό κτύπημα ,σύγκρουση η πτώση .

·     Να μην σχίζονται εύκολα μετά από συνεχές και δυνατό δάγκωμα.

·     Πρέπει να συγκρατούνται στην θέση τους όταν το στόμα μένει ανοικτό.

·     Μπορεί να προστεθεί ιμάντας συγκράτησης ώστε να μην χάνεται μετά από σύγκρουση.

·     Η προσθήκη σιλικόνης στην κατασκευή δίνει μια κατασκευή πιο ανεκτή στα χείλια, τα ούλα και την γλώσσα.

·     Η ελαφρά δυσκολία στην ομιλία δεν πρέπει να αποτρέπει την χρήση των  ναρθήκων .

·     Υπάρχουν νάρθηκες σε  μεγάλη ποικιλία χρωμάτων  ή  σε συνδυασμούς χρωμάτων.

Τύποι  Οδοντιατρικών Ναρθήκων

Οι  5 τύποι Ναρθήκων είναι οι εξής:

1.             Τύπος Junior

Κατασκευάζονται από ένα στρώμα  υλικού 2-3mm με ενίσχυση στα κοπτικά και μασητικά σημεία για μεγαλύτερη προστασία.. Σχεδιασμένοι ειδικά για τα παιδιά με μικτή οδοντοφυΐα. Πρέπει ν’ αλλάζονται συχνά διότι οι γνάθοι των παιδιών μεγαλώνουν και επίσης αλλάζουν τα δόντια και η θέση τους.

2.             Ελαφρύς τύπος

Κατασκευάζονται από δύο στρώματα υλικού των 3mm. Σχεδιασμένοι για πάλη, βόλεϊ, ποδηλασία βουνού και motocross. 

3.             Μέτριος τύπος.

Κατασκευάζονται από δύο  στρώματα υλικού των 3 - 5 mm. Ειδικά κατασκευασμένοι για το ποδόσφαιρο, το ράγκμπι, μπάσκετ, σόφτμπολ, rollerblading και skateboarding.

4.             Βαρέως τύπου.

Κατασκευάζονται από δύο  στρώματα υλικού των 5 mm. Περιλαμβάνουν 3 ειδικές ζώνες  διασποράς ενέργειας. Ειδικά σχεδιασμένοι για το μπέιζμπολ, το ποδόσφαιρο, Raquetball, πολεμικές τέχνες και την πυγμαχία.

5.             Βαρέως τύπου -pro(Επαγγελματικού).

Κατασκευάζονται από τρία  στρώματα υλικού των 5 mm (Ένα σκληρό-άκαμπτο στρώμα) . Κατασκευασμένοι ειδικά για Χόκευ όλων των ειδών , kickboxing και άλλα βαρέα αθλήματα επαφής όπου αναμένονται πολύ δυνατά χτυπήματα.

Συντήρηση / Φύλαξη

·     Πρέπει να πλένονται αμέσως μετά από κάθε δραστηριότητα και  ν’ απολυμαίνονται.

·     Να φυλάσσονται στο ειδικό κουτί φύλαξης.

·     Να φυλάσσονται σε μέρος δροσερό (όχι μέσα σε αυτοκίνητα που μένουν στον ήλιο επί ώρες) .

Χρόνος ζωής /Αντικατάσταση αθλητικών Ναρθήκων.

·     Ιδανικά οι προστατευτικοί νάρθηκες οδοντοστοιχίας θα πρέπει να αντικαθίστανται μετά από κάθε αθλητική σεζόν, επειδή μπορεί να φθαρούν με την πάροδο του χρόνου, και να γίνουν λιγότερο αποτελεσματικοί. Η αντικατάσταση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους εφήβους, επειδή το στόμα και τα δόντια τους συνεχίζουν να αναπτύσσονται μέχρι την ενηλικίωση.

·     Πολλοί αθλητές , αλλάζουν κάθε εξάμηνο τους νάρθηκες , όταν πηγαίνουν για τα εξαμηνιαία οδοντιατρικά τσεκ-απ τους.

·     Η διάρκεια ζωής των ναρθήκων μειώνεται όταν μείνουν αρκετές ώρες στον ήλιο η σε πάρα πολύ θερμό περιβάλλον.

·     Το ίδιο συμβαίνει όταν πλυθούν κατά λάθος στο πλυντήριο σε υψηλές θερμοκρασίες ( πάνω από 45^ο )!

  Συμπέρασμα      

 Η πρόληψη ενός ατυχήματος πολλές φορές κοστίζει ακριβά. Αλλά αυτό το κόστος δεν πρέπει να αξιολογείται αυτοτελώς αλλά πάντοτε σε σύγκριση με το κόστος της αποκατάστασης σε περίπτωση ατυχήματος χωρίς προληπτικά μέτρα. Αυτό το κόστος αποκατάστασης υπολογίζεται 20-100 φορές εν σχέσει με το κόστος προληπτικών μέσων.

Όσο αυξάνεται η πιθανότητα να εμπλακούμε σε ατύχημα τόσο πρέπει ν’ αυξάνονται τα προληπτικά μέτρα.

Ο τύπος προστατευτικού νάρθηκα που θα επιλέξετε, θα πρέπει να προσφέρει ικανοποιητική προστασία ανάλογη της πιθανότητας και της βαρύτητας του ατυχήματος που μπορείτε να εμπλακείτε που έχει άμεση σχέση με το είδος του αθλήματος.

Σ’ αυτή την λήψη προληπτικών μέτρων,  σύμβουλος σας είναι ο Οδοντίατρος σας , ο οποίος έχει άμεση γνώση των ιδιαιτεροτήτων του στόματός σας και ο οποίος και θα σας συμβουλεύσει σωστά για τον σωστό τύπο του νάρθηκα που χρειάζεστε.

Και μην ξεχνάτε :

“ Το Προλαμβάνειν Βέλτιστον του  Θεραπεύειν”.

  Κριτσωτάκης Σταύρος
Χειρ. Οδοντίατρος  DDS ΕΚΠΑ

Κριτσωτάκη Μαρία-Ειρήνη
Φοιτ. Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ