Kiss & Smile: ΑΦΘΕΣ / Επανεμφανιζόμενη Αφθώδης Στοματίτιδα (ΕΑΣ)

Κυριακή 10 Μαΐου 2015

ΑΦΘΕΣ / Επανεμφανιζόμενη Αφθώδης Στοματίτιδα (ΕΑΣ)

Άφθες: Ένας επώδυνος αθώος μπελάς!

Οι άφθες (γνωστές και ως «άφτρες») είναι επανεμφανιζόμενες πληγές στον στοματικό βλεννογόνο σε μορφή εξελκώσεων. Η πληγή αυτή εκτείνεται όχι τόσο δε βάθος αλλά περισσότερο σε έκταση και μόλις διαπερνά την επιφάνεια του βλεννογόνου.

Τα άτομα που τις εμφανίζουν είναι κατά τα άλλα υγιή.

ΣΗΜΕΙΑ- ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

Άφθα στην γλώσσα

Τα σημεία που προσβάλλονται συνήθως είναι οι κινητές μη- κερατινοποιημένες επιφάνειες του στόματος, δηλαδή τα χείλη (εσωτερικά) , η παρειά (μάγουλο), η γλώσσα , η υπερώα (ουρανίσκος) και το έδαφος του στόματος.

Ο αριθμός των αφθών που μπορούν να εμφανιστούν είναι μικρός και έχουν μορφή επιφανειακών κυκλικών ελκώσεων.

Εμφανίζεται κάθε λίγες εβδομάδες, χωρίς εμφανή αιτία

Ο πόνος που εμφανίζεται κατά την λήψη της τροφής , χειροτερεύει την ποιότητα ζωής του ατόμου. Ιδιαίτερα όταν η τροφή είναι σκληρή ή περιέχει σε μεγάλες ποσότητες αλάτι, ξύδι, λεμόνι ή καυτερά καρυκεύματα .

Πιθανά, μειώνονται οι εκδηλώσεις στη μέση ηλικία.

Οι άφθες χωρίζονται σε 3 κατηγορίες:

Α)Ελάσσων ΕΑΣ

Μικρή άφθα στον ουρανίσκο

Είναι η πιο συχνή μορφή και αποτελεί το 50% των περιπτώσεων. Οι άφθες εμφανίζονται στον μη-κερατινοποιημένο βλεννογόνο και το σχήμα τους είναι οβάλ με μέγεθος μικρότερο από 8 χιλιοστά. Ο αριθμός τους είναι συνήθως από μία έως πέντε.

Επουλώνονται μέσα σε 1-2 εβδομάδες και δεν αφήνουν σημάδια και ουλές στο εσωτερικό του στόματος.

Συχνότερη ηλικιακή ομάδα εκδήλωσης: 10-20 έτη

Β)Μείζων ΕΑΣ

Αποτελεί το 25% των περιπτώσεων. Σε αυτήν την

Μεγάλη άφθα στο χείλος

κατηγορία οι άφθες εμφανίζονται σε όλες τις επιφάνειες του στοματικού βλεννογόνου. Το σχήμα τους είναι και πάλι οβάλ, όμως το μέγεθος τους είναι μεγαλύτερο απ’ ότι στην ελάσσονα και κυμαίνεται στα 5-15 χιλιοστά. Ο αριθμός τους είναι ο ίδιος (1-5).

Ωστόσο, ο χρόνος επούλωσης τους είναι αρκετά μεγαλύτερος, καθώς ανέρχεται στους 4 μήνες, και αφήνουν σημάδι μετά την παρέλευση τους.

Συχνότερη ηλικιακή ομάδα εκδήλωσης: 5-20 έτη

Γ) Ερπητόμορφη ΕΑΣ

Ερπητόμορφη στοματίτιδα ΕΑΣ

Αποτελεί το 25% των περιπτώσεων. Οι άφθες εμφανίζονται στον μη-κερατινοποιημένο βλεννογόνο και το σχήμα τους είναι στρογγυλό ή ακανόνιστο με μέγεθος μικρότερο από 3 χιλιοστά. Ο αριθμός τους είναι συνήθως από πέντε έως είκοσι.

Η επούλωση τους επέρχεται μέσα σε δύο μήνες και δεν αφήνουν σημάδι.

Συχνότερη ηλικιακή ομάδα εκδήλωσης: 20-35 έτη.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Δεν υπάρχουν έγκυρα στοιχεία, αλλά μάλλον πρόκειται για παγκόσμια ασθένεια και υπολογίζεται ότι έχει επηρεάσει το 5-50% των ατόμων, ανά τον κόσμο.

Οι νέοι προσβαλονται περισσότερο απο αφθες

Μπορεί να εμφανιστεί στην 1^η δεκαετία της ζωής, αυξάνεται όμως η συχνότητα εμφάνισής της στην 2^η και 3^η δεκαετία.

Έχει παρατηρηθεί ότι μειώνονται οι εκδηλώσεις στη μέση ηλικία.

Παρατηρούνται συνήθως σε άτομα με ψηλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο, σε περιπτώσεις που και οι 2 γονείς έχουν προσβληθεί αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης και σε περιόδους διακοπής του καπνίσματος.

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

Δεν υπάρχει οριστική απάντηση, αλλά οι άφθες όλων των κατηγοριών κατατάσσονται στα αυτοάνοσα.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Άφθα από τραυματισμό από Οδοντοστοιχία και
Ορθοδοντικό μηχανισμό

Τοπικό τραύμα: π.χ. ιατρογενείς παράγοντες, πληγές από ορθοδοντικά μηχανήματα η μερικές ή ολικές οδοντοστοιχίες

Έχει παρατηρηθεί σε περιόδους αυξημένου άγχους και stress πχ σχολικές εξετάσεις , μετά από διακοπή του καπνίσματος, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εξέλκωσης.

Ο μηχανισμός που δρα δεν έχει διασαφηνιστεί. Διάφορες έρευνες δείχνουν τη σύνδεση των δύο, αλλά πιθανώς να αποδεικνύουν περισσότερο τη σχέση μεταξύ τρόπου ζωής και κινδύνου εμφάνισης ελκών.

Μολύνσεις: Καμιά συσχέτιση με ιούς και μικρόβια. Έτσι, ο κίνδυνος επανεμφάνισης αφθών είναι μικρός σε καταστάσεις ανοσοκαταστολής, όπως συμβαίνει στην προσβολή από τον HIV. (Πιθανή έμμεση συσχέτιση με τον H.Pylori).

Μπορεί οι πληγές να επιμολυνθούν από μικρόβια αλλά ΔΕΝ οφείλονται σε μικρόβια.

Αλλεργίες τροφίμων: Μερικοί ασθενείς αναφέρουν επιδείνωση των συμπτωμάτων με λήψη σοκολάτας, φρούτων και τυριού. Ακόμη, πολλοί απ’ τους ασθενείς παρουσιάζουν αλλεργία στο αγελαδινό γάλα και διακόπτοντας τη λήψη του μειώνονται οι εξελκώσεις

Αιματικές ανεπάρκειες: 20% περίπου των ασθενών παρουσιάζουν έλλειψη σιδήρου

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΦΘΩΝ (από την πλευρά του γιατρού)

ΙΣΤΟΡΙΚΟ:

· επανεμφανιζόμενες ελκώσεις του στόματος

· Χωρίς ανιχνεύσιμο τοπικό αίτιο

Πολλαπλές Άφθες

· Χωρίς πυρετό, βλεννοδερματικά, οφθαλμικά ή συμπτώματα από τα γεννητικά όργανα

· Χωρίς γνωστή γαστρεντερική ή αιματολογική πάθηση

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΥΡΗΜΑΤΑ :

· 1-5 επιφανειακές στοματικές ελκώσεις, κίτρινο περίβλημα, κόκκινο «φωτοστέφανο» (αν και πολλές φορές ο πόνος παρουσιάζεται πριν την εξέλκωση)

· Συνήθως, χωρίς διογκωμένους λεμφαδένες (λεμφαδενοπάθεια)

· Δεν υπάρχουν σημάδια αναιμίας.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ:

Δεν απαιτούνται

Όταν είναι μια εξέλκωση η οποία κρατάει πάνω από 1 μήνα πρέπει να ελεγχθεί και να αποκλεισθεί άλλη περίπτωση όπως πχ καρκίνος και αυτό βέβαια σε περιπτώσεις που πρώτη φορά εμφανίζεται στο στόμα και όχι σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων αφθών.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η άφθα είναι κάτι αρκετά συχνό, που δε μεταδίδεται και δε συνδέεται με συστηματικά νοσήματα, γι’ αυτό και η εμφάνισή της δεν πρέπει να μας αγχώνει. Ωστόσο, είναι κάτι που δεν έχει άμεση λύση και πιθανώς να μας ταλαιπωρεί για αρκετό καιρό.

ΦΑΡΜΑΚΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

Αν δεν κάνει τον κύκλο του η νόσος αυτή δεν περνάει.

Η καλή στοματική υγιεινή μειώνει τον χρόνο αποθεραπείας, γιατί εάν επιμολυνθούν οι μικρές πληγές από διάφορα μικρόβια που ενδημούν στο στόμα , ο χρόνος επούλωσης θα είναι μεγαλύτερος και τα συμπτώματα θα είναι πιο έντονα.

Γι’ αυτό είναι καλό να χρησιμοποιούμε ατραυματικές μεθόδους καθαρισμού των δοντιών κατά αυτό το διάστημα, όπως είναι μια μαλακή οδοντόβουρτσα.

Αντιμικροβιακά στοματοπλύματα, δεν βοηθούν στη μείωση του χρόνου παραμονής της άφθας στο στόμα, αλλά προφυλάσσουν από επιμολύνσεις.

Τοπικά αναισθητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για προσωρινή μείωση του πόνου, σε περίπτωση που είναι ανυπόφορος για τον ασθενή.

Τοπικά κορτικοστεροειδή, συχνά χρησιμοποιούνται για μείωση της έντασης και της διάρκειας του πόνου. Σπάνια η χρήση τους έχει δυσμενείς συνέπειες.

Χρήση Laser

Χρήση ηλεκτροκαυτηριασμού

Κατά διαστήματα έχουν δοκιμαστεί διάφοροι μέθοδοι μείωσης του χρόνου που απαιτείται για να περάσει η επώδυνη αυτή βλάβη. Δοκιμάστηκαν διάφορα φάρμακα , ηλεκτροκαυτηριασμός, lazer κλπ. Απεδείχθη ότι δεν μειώθηκε ο χρόνος αλλά σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις λόγω επιμόλυνσης αυξήθηκε .

Στα φαρμακεία κυκλοφορούν διάφορα σκευάσματα (πχ σε μορφή γέλης (gel) ) και διάφορα καλυπτικά των πληγών κλπ προκειμένου όπως λένε να θεραπεύσουν (!!!) και να συντομευόσουν τον χρόνο αποδρομής των ελκύσεων!

Όλα αυτά βοηθούν να μη αισθανόμαστε τόσο έντονα τα διάφορα συμπτώματα (πόνο , κάψιμο , τσούξιμο κλπ ), αλλά ΔΕΝ θεραπεύουν ούτε συντομεύουν τον χρόνο αποδρομής.

Μη φαρμακευτικά – πρακτικά μέσα

Κατά καιρούς έχουν προταθεί και χρησιμοποιηθεί διάφορα πρακτικά μέσα ανακούφισης του πόνου και γενικώς των ενοχλήσεων από τις άφθες

Τα πιο δοκιμασμένα και με κάποιο σχετικό αποτέλεσμα είναι τα πιο κάτω:

Α) Η τοποθέτηση του ζελέ από το φύλο της αλόη βέρα 3-4 φορές ημερησίως πάνω στις ελκώσεις. Αν δεν υπάρχει φρέσκο φύλλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και χυμός από αλόη.

Β)Τοπική εφαρμογή φύλλων φασκόμηλου ή κρύο αφέψημα φύλλων του 4-5 φορές ημερησίως.

Γ) Τα χρησιμοποιημένα φακελάκια από πράσινο ή μαύρο τσάι βρεμένα τοποθετούνται πάνω στην πληγή της άφθας και έχει ως αποτέλεσμα να ανακουφίζει καθώς επίσης βοηθά την επούλωση(?) .Μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης κρύο τσάι για στοματοπλύσεις 5-6 φορές την ημέρα.

Δ) Διάλυμα μαγειρικής σόδας έχει χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση.

Ε)Χρήση χλιαρού αλατόνερου επίσης ανακουφίζει.

Ζ) Επιτόπιος εφαρμογή ελαιολάδου επίσης έχει προταθεί.

Η) Και τέλος όσο και αν σας φαίνεται παράξενο τοπική εφαρμογή καυτερής πιπεριάς. Την αρχική αίσθηση του καψίματος θα δώσει εν συνεχεία την θέση της σε ανακούφιση από τον πόνο λόγω της καψαικίνης που έχει η πιπεριά .

Όλα αυτά και πολλά άλλα πρακτικά μέσα μαζί με όλα τα φαρμακευτικά που υπάρχουν απλώς ανακουφίζουν και δεν θεραπεύουν.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Ας έχουν υπ όψιν μας, ειδικά οι ηλικίες πάνω από την μέση , όταν εμφανιστεί μια αλλοίωση η οποία έχει όψη άφθας, αλλά δεν υποχωρεί σ ένα μήνα, καλό είναι να πηγαίνετε για έλεγχο στο οδοντίατρο σας.

Αυτός θα κάνει την διαφοροδιάγνωση.

Ο καρκίνος καραδοκεί και δεν αστειεύεται !

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Σαν συμπέρασμα θα λέγαμε ότι η άφθα είναι μια επώδυνη αλλά αθώα πληγή η οποία μας κάνει την ζωή δύσκολη , την οποία δεν μπορούμε να προλάβουμε και για την οποία δεν υπάρχει φάρμακο . Εν τω μεταξύ αποφύγετε τ΄ αλμυρά( πχ παστά, τουρσιά) , τα ξινά και τα σκληρά φαγητά.