ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ - Είναι δυνατόν να προληφθεί εγκαίρως!

Ο καρκίνος του στόματος είναι μία από τις δέκα πιο συχνές μορφές καρκίνου και ευθύνεται για 200.000 θανάτους σε όλο τον κόσμο, ετησίως.

Ο καρκίνος του στόματος αποτελεί το 6%περίπου του συνόλου των καρκίνων . Αρκετά σημαντικό ώστε να μην το λαμβάνουμε υπ’ όψιν.

Το 2005 στην Ελλάδα εμφανίσθηκαν 500 νέες περιπτώσεις καρκίνου του στόματος , εκ των οποίων οι 200 περιπτώσεις κατέληξαν.

Σημεία    εμφάνισης

Όταν μιλάμε για καρκίνο του στόματος εννοούμε τους διάφορους καρκίνους που  εμφανίζονται  στην γλώσσα ( πάνω η κάτω επιφάνεια ) , τα χείλη ,  το έδαφος του στόματος, την υπερώα , τις παρειές , τά ούλα και τον βλεννογόνο.

Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιοδήποτε σημείο του στόματος ορατό η μη .

Πιο επικίνδυνα σημεία είναι το έδαφος του στόματος , η κάτω επιφάνεια τής γλώσσας και το οπίσθιο τμήμα της άνω επιφάνειας τής γλώσσας επειδή έχει πάρα πολλά αγγεία και είναι εύκολο να γίνει μετάσταση.

Ο καρκίνος του στόματος τις περισσότερες φορές εμφανίζεται αθόρυβα χωρίς συμπτώματα . Αν μάλιστα το σημείο δεν είναι άμεσα ορατό από τον ασθενή , τις περισσότερες φορές όταν γίνεται αντιληπτό λόγω μεγέθους, είναι σε αρκετά προχωρημένη κατάσταση.

Μορφές   εμφάνισης

Ο καρκίνος μπορεί να εμφανισθεί σαν μια απλή λευκή η ερυθρή πλάκα  η διάβρωση , σαν μια μικρή πληγή , ένα μικρό ογκίδιο , η σε μορφή μυρμηκιάς.

Σε αυτές τις περιπτώσεις καρκίνου , πρέπει να προσθέσομε και ένα μεγάλο αριθμό ασθενών με παρουσία λευκοπλακίας.

Η λευκοπλακία είναι μια προκαρκινική κατάσταση .

1 στις 10 περιπτώσεις λευκοπλακίας  εξελίσσονται σε καρκίνο,  αν αφεθούν χωρίς θεραπεία. 

Δυστυχώς δεν εμφανίζεται η λευκοπλακία πάντοτε πριν την εμφάνιση του καρκίνου, ώστε να υπάρχει μία προειδοποιητική ένδειξη.

Εδώ πρέπει να τονιστεί πως ο καρκίνος του στόματος, ενώ είναι ιδιαίτερα βαριά μορφή καρκίνου λαμβάνοντας υπόψη τα ποσοστά επιβίωσης όταν εξαπλωθεί, είναι ο πιο εύκολα διαγνώσιμος τύπος καρκίνου.

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα

Το 95% των κακοηθών όγκων στο στόμα είναι της μορφής του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα έχει καλή πρόγνωση,  αν διαγνωσθεί στα αρχικά στάδια, αλλά πολύ κακή με μεταστάσεις αν αργήσει να γίνει διάγνωση.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται συνήθως ως διάβρωση, έλκωση ή ογκίδιο που στα πρώτα στάδια είναι ανώδυνο.

Ενοχοποιητικοί Παράγοντες εμφάνισης

Προσβάλλει στο μεγαλύτερο ποσοστό άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών, όμως τελευταία έχει επανέλθει στο προσκήνιο με την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης σε μικρότερες ηλικίες.

Ως παράγοντες εμφάνισης καρκίνου στο στόμα έχουν ενοχοποιηθεί κυρίως το κάπνισμα, ο συνδυασμός καπνίσματος με αλκοόλ, κάποιοι ιοί αλλά και η ηλιακή ακτινοβολία στην περιοχή του χείλους.

Είναι ιδιαίτερα στενή η σχέση καπνίσματος / καρκίνου του στόματος καθώς 9 στους 10 ασθενείς που προσβάλλονται ανήκουν στην ομάδα καπνιστών ή / και κατάχρησης αλκοόλ.

Η ενοχοποίηση του τσιγάρου και γενικά του καπνού αποτυπώνεται και στην αναλογία προσβολής των δύο φίλων. Τη δεκαετία του 1950 που λιγότερες γυναίκες κάπνιζαν η αναλογία ήταν 6 άνδρες:1 γυναίκα. Σήμερα, στην Ελλάδα η ίδια αναλογία εξισώνει σχεδόν το ποσοστό εμφάνισης σε γυναίκες και άνδρες καθώς πολλές Ελληνίδες καπνίζουν.

Το κάπνισμα  αποδεδειγμένα δεν έχει σχέση μόνο με τον καρκίνο του πνεύμονα , καθώς και με πολλούς άλλους καρκίνους,  αλλά έρευνες εδώ και πολλά χρόνια  τον συσχετίζουν ( από τον 18ο αιώνα)  άμεσα με τον καρκίνο του στόματος.

Το 75% των ασθενών με καρκίνο του στόματος είναι καπνιστές. Σύμφωνα με έρευνες  ο καπνός αλλοιώνει την χημική σύσταση του σάλιου, ακυρώνοντας τις αντιοξειδωτικές και αντιτοξικές του ιδιότητες .

Αυτό οδήγησε σε έρευνες οι οποίες απέδειξαν ότι  το μείγμα Καπνού και σάλιου ευνοεί(!;) την ανάπτυξη καρκίνου του στόματος.

Η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης σε νεότερες ηλικίες (κάτω των 40 ετών) που διαπιστώθηκε σε μελέτες από το 2000 και μετά, αποδόθηκε περισσότερο στην προσβολή από τύπους ιών HPV και συγκεκριμένα στον HPV16 και 18. Οι ιοί αυτοί που ευθύνονται και για άλλες μορφές καρκίνου, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, θεωρείται πως διασπείρονται και μεταδίδονται μέσω της στοματογεννητικής επαφής ως σεξουαλική πρακτική.

Επίσης μερικές φορές υπάρχουν τοπικοί αιτιολογικοί παράγοντες που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του καρκίνου.

 Π.χ. Σπασμένα δόντια και ρίζες, σπασμένα σφραγίσματα , σπασμένες Στεφάνες και γέφυρες , χρόνιο « κτύπημα» της οδοντοστοιχίας, σπασμένα άγκιστρα Μερ. Οδοντοστοιχιών, κύστες   κλπ

Έγκαιρος    Διάγνωση

Η προκαρκινική του μορφή είναι μία λευκή ή ερυθρή περιοχή που μπορεί να διαγνωστεί από τον οδοντίατρο σας κατά το καθιερωμένο τσεκ-απ.

Σε ένα τυπικό τσεκ-απ εκτός από τον έλεγχο για τερηδόνα, για οδοντικές βλάβες και για νόσους των ούλων γίνεται προσεκτική παρατήρηση όλων των ιστών του στόματος, από το βλεννογόνο των παρειών μέχρι τη γλώσσα, τα χείλη και τη ροή του σάλιου.

Η ιδιαιτερότητα της εντόπισης του στο στόμα κάνει εύκολο τον έλεγχο για ύπαρξη προκαρκινικών βλαβών ή τη διάγνωση του σε πρώιμο στάδιο.

Οι καπνιστές επιβάλλεται να υποβάλλονται σε τακτικό οδοντικό και στοματολογικό έλεγχο διότι κατηγοριοποιούνται στη βασική ομάδα κινδύνου.

Συχνότερη εντόπιση του καρκίνου είναι στα πλάγια χείλη της γλώσσας ενώ μπορεί να εμφανιστεί και στο έδαφος του στόματος ή το κάτω χείλος, το οποίο και εκτίθεται περισσότερο στην ηλιακή ακτινοβολία.

Αξιοσημείωτο είναι ότι παρόλο που η κοιλότητα του στόματος είναι εύκολα προσιτή για διάγνωση, αυτή γίνεται στο 50% – 60% των περιπτώσεων καθυστερημένα.

Όταν εμφανίζουμε βλάβες όπως πληγές που δεν επουλώνονται για μεγάλο διάστημα και δεν υπάρχει κάποιο άλλο αίτιο που τις προκαλεί, τότε θα πρέπει να ληφθεί βιοψία από τη βλάβη για μικροσκοπική εξέταση.

Ο Οδοντίατρος είναι σε θέση να αναγνωρίσει μία "ύποπτη" κατάσταση σε αρχικό στάδιο και να σας παραπέμψει αμέσως στον κατάλληλο θεράποντα ιατρό.

 Η έγκαιρη διάγνωση αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισης του καρκίνου. Αν αφεθεί να εξαπλωθεί μπορεί να καταλήξει  σε σοβαρές αναπηρίες , δυσμορφίες η και στον θάνατο.

Σήμερα υπάρχουν Τέστ για έγκαιρη διάγνωση καρκίνου του στόματος. Ανιχνεύεται ο  ιός H.P.V. ο κύριος υπεύθυνος για τον καρκίνο του στόματος. Με επιτυχία άνω του  99% ( το PAP TEST έχει επιτυχία περίπου 70%) .

Το Τέστ είναι Απλό,  Γρήγορο, Ακίνδυνο, Αναίμακτο , Ανώδυνο και Αποτελεσματικό .

Αν είσαστε πάνω από 40 ετών , γυναίκα η άνδρας και είσαστε καπνιστής πάνω από 5 χρόνια , απευθυνθείτε άμεσα στον οδοντογιατρό σας για μια επισταμένη επισκόπηση της στοματικής κοιλότητας λόγω υψηλού κινδύνου  και ζητήστε  την εφαρμογή του Τέστ αν υπάρχει ύποπτο σημείο.

Θεραπεία

Σε επίπεδο θεραπείας και ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου καταφεύγουμε βασικά στη χειρουργική αφαίρεση της κακοήθους βλάβης ενώ ακολουθούν ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή συνδυασμός των δύο παραπάνω θεραπειών.

Στα αρχικά στάδια η θεραπεία είναι η συντηρητική χειρουργική αφαίρεση ης βλάβης ενώ αν το στάδιο είναι προχωρημένο η χειρουργική επέμβαση οδηγεί σε σοβαρές αναπηρίες και δυσμορφίες.

Επίλογος

Για τους προαναφερθέντες λόγους, ο ανά εξάμηνο καθαρισμός των δοντιών μαζί με τον έλεγχο για νέες τερηδόνες μπορεί να σώσει ζωές .

Και βέβαια η μείωση αν όχι η διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ , καθώς και ο περιορισμός των περιπτώσεων μόλυνσης από τον ιό H.P.V. , μειώνει τις πιθανότητες προσβολής μας από τον καρκίνο του στόματος .

Εδώ ισχύει απόλυτα το «Προλαμβάνειν  βέλτιστον  του θεραπεύειν»!!!

Κριτσωτάκης Σταύρος

Χειρ. Οδοντίατρος 

Κριτσωτάκη Μαρία Ειρήνη
Φοιτ. Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ